Copyright of auteursrecht van foto’s en video’s

Er worden ontelbare foto’s en video’s gemaakt en velen daarvan worden op het internet gepubliceerd. Bij dit onderwerp bespreken we veel voorkomende vragen betreffende het portretrecht en auteursrecht van foto’s en video’s.
Opgelet: deze pagina is een vereenvoudigde samenvatting en onze interpretatie van de Belgische wetgeving betreffende copyright. Deze kan niet gebruikt worden voor juridische geschillen.

Begrippen

Auteursrecht of copyright

Auteursrecht is ontstaan om het werk van schrijvers (auteurs) te beschermen. Hiermee tracht men te voorkomen dat een creatief/origineel werk kan gestolen of nagemaakt worden. Ondertussen is auteursrecht ook van toepassing op digitaal werk zoals foto’s, video’s, software, muziek, enzovoort.

Om op auteursrecht aanspraak te kunnen maken, dient je werk volgens de Belgische wetgeving aan twee vereisten te voldoen:

• De creatie moet tastbaar of uitgeschreven zijn. Een idee is dus niet genoeg om auteursrecht op te eisen.
• De “uitvinding” moet wel degelijk iets nieuws/origineel hebben. De auteur moet een intellectuele bijdrage hebben geleverd aan de creatie.

Auteursrecht dient niet aangevraagd te worden. Eens de creatie gebeurd is, heb je hier automatisch auteursrecht op. Je kan uiteraard nog het copyrightteken toevoegen aan je creatie, maar dit is niet meer nodig.

Copyrightteken of auteursrechtteken

Portretrecht of recht op afbeelding

Iedereen heeft portretrecht (in België ook wel recht op afbeelding genoemd). Dit wil zeggen dat de geportretteerde personen het recht hebben zicht te verzetten tegen publicatie van hun portret. Dit portret kan een foto, schilderij, tekening of video zijn.

De persoon moet wel een gegronde reden hebben en uiteraard duidelijk herkenbaar zijn. Opgelet, zelfs wanneer het gezicht bedekt is, kunnen er factoren zijn (bv. lichaamshouding) die de persoon herkenbaar maken.

Een gegronde reden kan zijn:

• Schadelijk voor het imago
  • Bv. een foto met de intentie om je te pesten.
• Reclame voor iets wat de persoon zelf niet steunt.
  • Bv. je afbeelding op een affiche van een politieke partij die je niet steunt.
• Inbreuk op de privacy
  • Bv. je bent slachtoffer van een misdrijf. Een krant plaatst een foto van jou bij een gerelateerd artikel. Hierbij is het mogelijk om hier tegen te protesteren om je privacy te beschermen.

Indien een afbeelding tot een rechtszaak leidt, bepaalt de rechter of er al dan niet portretrecht van toepassing is.

Voorbeelden

Ik heb een foto genomen van vrienden. Mag ik deze online (bv. op Facebook) plaatsen?

In principe mag je foto’s die je zelf neemt van andere mensen online zetten. De personen die hier op afgebeeld zijn kunnen echter op basis van portretrecht eisen dat deze foto verwijderd moet worden.

• Je zal normaal zonder problemen een foto online kunnen zetten van je vrienden die lachend door een winkelstraat wandelen.
• Heb je een foto gemaakt van een klasgenoot die aanleiding kan geven tot pesterijen, dan zal de klasgenoot in kwestie het recht hebben dit te laten verwijderen.

Een vriendin heeft een foto van mij online geplaatst waar ik niet mooi opsta. Kan ik haar verplichten deze weg te doen?

Je kan steeds gebruik maken van je portretrecht. Je moet echter een gegronde reden hebben. Bv. Is de foto slecht voor je imago?

Er staat een foto van mij in de krant. Mag dit?

Staat je foto bij een artikel in de krant, dan kan de journalist dit rechtvaardigen door de nieuwswaarde die de foto toevoegt aan het artikel. Zelfs als je dit niet zo leuk vindt, is het moeilijk dit tegen te gaan. Uiteraard kan je steeds beroep doen op je portretrecht, maar dit is moeilijker dan bij niet nieuwsgerelateerde rechtszaken.

Ik wil een foto van een website gebruiken in mijn presentatie. Mag dit?

Voor om het even wat, bv. een document, een presentatie of een website, dien je aan de auteur (bv. de fotograaf) van de foto het recht te vragen om de foto te gebruiken. Dit is uiteraard niet altijd even eenvoudig. Daarnaast wordt niet elk document of presentatie online gezet, dus de kans is klein dat je jezelf zorgen moet maken.

Wil je echter zeker zijn? Gebruik dan online databases waar “gratis” foto’s van gebruikt mogen worden.

• Flickr: Wanneer je bij Flickr zoekt, kan je instellen waarvoor je de foto nodig hebt. Klik daarvoor op “Any license” en selecteer jouw gebruik.
• Commons Wikimedia: Wikipedia heeft foto’s die vrij zijn te gebruiken.
• Pixabay
• Morguefile
• Free Images: Hiervoor dien je je wel te registreren.

Ik heb een Youtube-video en wil hier muziek opzetten. Welke muziek mag?

Omdat er op de meeste muziek auteursrechten zitten, is dit niet eenvoudig. Elke artist bepaalt echter of je de muziek kan gebruiken. Youtube zelf heeft een zeer duidelijk fillmpje met wat er mag en niet mag.

• Filmpje over auteursrechten op Youtube

Een foto van een kunstwerk dat ik niet zelf heb gemaakt, kan ik die foto online zetten?

Wanneer je een foto neemt van een kunstwerk (bv. een schilderij van een kunstenaar in een museum), dan mag je de foto niet zomaar online plaatsen of delen. Dit klinkt vreemd want je hebt de foto wel zelf getrokken. Zo probeert men het werk van de auteur te beschermen.

Opgelet: Het auteursrecht verdwijnt na 70 jaar. Een foto van een kunstwerk van 1920 mag je dus wel delen.

Een nieuw wetsvoorstel herbekijkt deze wetgeving: https://www.standaard.be/cnt/dmf20160510_02282124

Mag ik een foto online zetten na het te bewerken?

Een foto beschermd door het auteursrecht die je online hebt gevonden, mag je bewerken voor eigen gebruik. De bewerkte versie online zetten kan dan wel weer niet.