Wat is een database of databank?
Websites, programma’s en app’s maken voortdurend gebruik van een database of databank. Zo een database hebben ze nodig voor het opvragen en beheren van informatie, ook wel gegevens of data genoemd.
Op de website van een bibliotheek vinden we bijvoorbeeld informatie terug over alle aanwezige boeken. Als bezoeker kunnen we een boek zoeken op titel, auteur, genre, jaar van uitgave, enzovoort. Wanneer er een boek is uitgeleend, kunnen we meteen zien wanneer het boek terug zou moeten ingeleverd worden. De beheerders van de bibliotheek kunnen op hun beurt nieuwe boeken toevoegen aan de database en bijvoorbeeld uitrekenen hoeveel dagen een boek te laat werd teruggebracht. Al deze informatie wordt uitgelezen en verwerkt in een database.
In dit hoofdstuk leer je:
- Het begrip gegevensbank toelichten.
- De basisopbouw van een gegevensbank toelichten, waaronder tabel, record, veld, relatie.
- Gegevens in een tabel filteren, sorteren en zoeken.
- De maatschappelijke impact van het gebruik van gegevensbanken aantonen.
- Bewust omgaan met gegevens ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer.
Kruiswoordraadsel Oefeningen DBStudent
Inhoudsopgave
Een database
Een database of databank is een digitale verzameling van gegevens of data. Het is een soort bestand waarin gegevens geplaatst en met elkaar verbonden worden. Binnen een sportclub kan men gebruik maken van een database die alle data bijhoudt die belangrijk zijn voor de club. Denk daarbij aan de gegevens van de trainers, de spelers, de tegenstanders, het lidgeld, de financiën, enzovoort.
Hoe ziet dit er uit?
Als gewone gebruiker maak je heel veel gebruik van verschillende databases, maar je komt zelden rechtstreeks met een database in contact. Bijna elke website, programma of app(licatie) maakt gebruik van een database. Wanneer een bezoeker op bijvoorbeeld een website surft, zoekt website de gewenste data op in zijn database en toont deze gegevens voorzien van een opmaak op het scherm van de gebruiker. Net hetzelfde gebeurt er wanneer je een app op je smartphone gebruikt.
Een database zelf is opgebouwd uit één of meerdere tabellen. Hierin worden alle mogelijke gegevens netjes bewaard zodat ze nadien snel kunnen worden opgevraagd.
Gegevens in een database
Voordelen
Een database biedt ons heel wat voordelen:
- Gegevens kunnen eenvoudig worden toegevoegd.
- Gegevens kunnen snel worden opgezocht. Denk daarbij aan de zoekfunctie die je op de meeste websites terugvindt. (bv. www.demorgen.be & www.destandaard.be)
- Gegevens kunnen worden gefilterd. Met filteren bedoelen we het zichtbaar maken van gewenste gegevens. Bijvoorbeeld op www.vrt.be/vrtnws/nl/ al het nieuws uit het buitenland tonen.
- Gegevens kunnen eenvoudig worden gewijzigd en verwijderd.
Gebruik en privacy van een database
Wanneer je een database opmaakt, moet je steeds rekening houden met de veiligheid en privacy van de bewaarde gegevens. In heel veel gevallen doet het er niet toe of iemand ongewenst in een database kan rondkijken. Aan de andere kant zijn er voldoende voorbeelden waarbij een database moet afgeschermd worden om geen privacy-problemen te krijgen. Enkele voorbeelden:
- Iemand krijgt ongewenst bezoek in zijn/haar mail-inbox.
- De gegevens van geneesheren (dokter, kinesist, gynaecoloog, …) zijn zeer privé. Zij hebben trouwens ook een verplicht beroepsgeheim!
- Als er iemand de database van een online-winkel kan hacken, kan deze persoon in het bezit komen van betaalgegevens.
- Niemand zou het leuk vinden als iedereen zomaar op zijn/haar Facebook-account kan komen.
- Een bedrijf heeft meestal veel geheime informatie, dit moet natuurlijk zeer goed afgeschermd worden. (bv. nieuwe patenten)
- De gegevens van de overheid over burgers wordt natuurlijk ook in databases bijgehouden. Al deze informatie is “zeer veel geld waard”, denk maar aan SPAM.
Databasestructuur
Wanneer je zelf een database wil maken, is het zeer belangrijk dat je eerst goed omschrijft wat je allemaal wil bijhouden van informatie. Als voorbeeld nemen we terug de database van de bibliotheek.
Tabellen
De gegevens van een bibliotheek kunnen we opsplitsten in verschillende onderdelen: de boeken en de leden. Zo een onderdeel wordt in een database een tabel genoemd. Zo krijgen we een tabel “Boeken” en een tabel “Leden”. Per tabel wordt er specifieke informatie bijhouden.
| Boeken | Leden |
|---|---|
| Titel | Voornaam |
| Auteur | Familienaam |
| Uitgeverij | Adres |
| Genre | Geboortedatum |
| Aantal pagina’s | |
| Jaar van uitgave | Inschrijvingsdatum |
| Korte inhoud | Lidgeld betaald? |
| Cover (voorprent) |
Tabel “Boeken”
Tabel “Leden”
Wanneer nu een lid van de bibliotheek een boek uitleent, dient ook deze informatie bijgehouden te worden. Hiervoor maken we in de database een derde tabel “Uitlengingen”.
| Uitleningen |
|---|
| Boek |
| Lid |
| Uitleendatum |
| Verlengd? |
| Inleverdatum |
| Boete betaald? |
Tabel “Uitleningen”
Kolommen of velden
Elke tabel bestaat uit één of meerdere kolommen of velden. Deze komen overeen met de informatie die we willen bijhouden van onze tabellen. Bijvoorbeeld de titel en de auteur van een boek.
In de kolom “Familienaam” vinden we vervolgens elke familienaam van elk lid.
Kolom “Familienaam” in de tabel “Leden”
Kolom “Titel” in de tabel “Boeken”
Rijen of records
In een tabel komen gegevens te staan. Alle gegevens van één boek vormen een rij of record. Een lege tabel, m.a.w. zonder gegevens, bevat logischerwijs geen records. Als er in de tabel “Boeken” 16 boeken staan, bevat deze 16 records of rijen.
Een rij in de tabel “Leden”
Een rij in de tabel “Boeken”
Primaire sleutel
In elke tabel moet er een primaire sleutel of unieke waarde aanwezig zijn. Dit is een kolom of veld dat uniek is voor alle records. Enkele voorbeelden:
- In een tabel “Auto’s” zal bijvoorbeeld de kolom nummerplaat uniek zijn. Het is namelijk onmogelijk dat er twee auto’s dezelfde nummerplaat hebben.
- In een tabel “Leden” van een bibliotheek krijgt iedere gebruiker een ledennummer. Deze is uniek en kan gebruikt worden als primaire sleutel.
- Wanneer er geen voor de hand liggende unieke waarde is, kan je er zelf één maken. Heb je bijvoorbeeld een tabel “Boeken”, bestaat de kans immers dat er twee boeken dezelfde titel hebben. In dat geval kan je een extra kolom “Boeknummer” toevoegen waar een uniek nummer komt in te staan per boek.
In ons voorbeeld krijgen we de volgende primaire sleutels:
- Voor de tabel “Boeken”: Boeknummer
- Voor de tabel “Leden”: Ledennummer
- Voor de tabel “Uitleningen”: Uitleennummer
De primaire sleutel van “Boeken” is “Boeknummer”.
Relaties
Tussen de verschillende tabellen kunnen er relaties bestaan. We kunnen dit uitleggen aan de hand van een voorbeeld:
In de database “Bibliotheek” hebben we de tabel “Uitleningen”. Hierin vinden we volgende informatie:
- Uitleennummer (de primaire sleutel)
- Ledennummer (deze verwijst naar een lid in de tabel “Leden” die dit ledennummer heeft)
- Boeknummer (deze verwijst naar een boek in de tabel “Boeken” die dit boeknummer heeft)
- Uitleendatum
- Verlengd?
- Inleverdatum
Tussen de tabellen ontstaat er dus een relatie. De tabel “Uitleningen” verwijst met “Ledennummer” en “Boeknummer” naar respectievelijk de tabel “Leden” en “Boeken”.
De relatie tussen “Boeken” en “Uitleningen”.
De relaties in de database “Bibliotheek”.
Programma’s om zelf een database te maken
Een database aanmaken voor een website of programma is niet zo evident. Met het programma Microsoft Access kan je echter snel je eerste database opzetten.